Wykresy Unplugged – pomysł na prezent pod choinkę

Wizualizacja danych to jedna z tych przyjemnych i pożytecznych czynności, która pozwala nam lepiej zrozumieć otaczający nas świat.

Ale nikt nie rodzi się z umiejętnością odczytywania czy tworzenia wykresów. Tę umiejętność trzeba w sobie wyćwiczyć.

Można oczywiście czytać o wizualizacji (np. w Esejach o wizualizacji danych) lub oglądać wykresy (np. na FlowingData), ale jeszcze lepiej byłoby poznawać wykresy w sposób czynny – tworząc je.

Nowa pozycja o wizualizacji danych

Wykresy Unplugged to książka (28 stron A4, pełny kolor) omawiająca osiem najpopularniejszych typów wykresów. Czterech poświęconych wizualizacji rozkładu (wykres kołowy, łodyga – liście, histogram, pudełko-wąsy) oraz czterech poświęconych relacjom (zmiany, kropkowy, kartogram, mozaika).

Każdy wykres ma swoją rozkładówkę. Na lewej stronie opisywane są ciekawostki, sposób budowy oraz przykład dla danego wykresu, a po prawej stronie są przykładowe dane oraz miejsce na narysowanie własnego wykresu.

Tak! Narysowanie!

W tej książce są ćwiczenia do wykonania z użyciem ołówka (i czasem kredek, ewentualnie kolorowych długopisów).

Do wykresów przygotowane są również ćwiczenia i pytania, pozwalające nam na weryfikacje co łatwiej wyciągnąć z tabelki z liczbami a co z wykresu.

Obok wykresów, w tej książce znajdują się przykładowe rozwiązania i dodatkowe rozkładówki omawiające wybrane zagadnienia teoretyczne (dobór kształtów, kolorów historia wizualizacji).

Zazwyczaj zajęcia z wizualizacji danych oparte są o jakieś programy graficzne, tak by szybko można było coś wyklikać. Ale obecne komputerowe narzędzia są bardzo ograniczające. Dużo energii wchodzi w opanowanie narzędzia zamiast w myślenie o danych. Stąd zrodził się pomysł na zbudowanie książki, uzupełnionej o ćwiczenia, które będzie można wykonać bez komputera. Oto i ona – Wykresy Unplugged.

Jak ją zdobyć?

Książkę można kupić bezpośrednio na stronie Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego, wkrótce dostępna będzie też w Empiku, Merlinie i sklepiku w Centrum Nauki Kopernik.

Książka kierowana jest dla osób ciekawych świata od 10 do 110 lat.

Książka powstała dzięki współpracy z Ewą Baranowską (entuzjastka D3 i grafiki interaktywnej), Piotrem Sobczykiem (autor między innymi Szychta w danych) oraz studiem graficznym storyvisio.

Seria Beta i Bit

Wykresy Unplugged to część serii Beta i Bit – projektu popularyzującego matematykę, informatykę i wnioskowanie oparte o dane. Na wniosek wydziału MiNI PW, za prace nad tym projektem, otrzymałem Medal Komisji Edukacji Narodowej (!!!).
To się nawet dobrze złożyło, ponieważ z końcem roku do sklepów trafiają dwie pozycje z tej serii, Wykresy Unplugged i W pogoni za nieskończonością.
O tej drugiej napiszę na dniach.

Koderek i BetaBit


W tym roku miałem ponad 20 referatów na 4 kontynentach. Ale największym przeżyciem był dzisiejszy.
Na wydziale MiNI PW opowiadałem o odkrywaniu świata przez wizualizację danych (Da Vinci, Nightingale, Snow i te klimaty) dwóm klasom 8-latków ze Szkoły Podstawowej nr 1.
Około 40 pełnych energii dzieciaków w sali 107 – gdzie mieści się do 250 studentów – super zabawa. Jest to fragment projektu Beta Bit – edukacji w obszarze Data Literacy (matematyka + informatyka) dla małych i dużych.

Kolejne warsztaty z tej serii już w sobotę 21 listopada na Koderku – arcyciekawej konferencji dla dzieci, młodzieży, nauczycieli i dorosłych.
Koderek to multum ciekawych referatów i warsztatów.
W tym roku jest też coś ekstra – labirynt z zagadkami logicznymi.
Pełny program jest tutaj.
Wciąż można się zapisywać.

BetaBit: Tato, kiedy ty mi to wreszcie wytłumaczysz….

Konigsberg_riverCzasem, gdy rozmawiam o edukacji matematycznej dla dzieci, temat schodzi na zagadnienia typu: w jakie słodkie opakowanie ubrać tę gorzką pigułkę wiedzy, aby dziecko chciało ją połknąć. Że to niby tyle różnych cukierków dookoła, tu gra, tam facebook, trzeba z takimi gigantami rywalizować o uwagę dziecka.

Ale czy tak faktycznie jest? Mój syn mnie kiedyś zabił pytaniem ,,Tato, kiedy ty mi wreszcie wytłumaczysz co to jest DNA”? Zacząłem się zastanawiać, jak wyglądałaby interakcja pomiędzy uczniem a nauczycielem, gdyby uczeń robił co tylko może by wyciągnąć od nauczyciela wiedzę, a nauczyciel co tylko może by żadnej wiedzy nie przekazać. Do jakich pytań posunąłby się uczeń aby wyrwać nauczycielowi skrawki tajemnicy?

Skracając te przemyślenia i przechodząc do pointy.
Napisałem krótkie opowiadanko o takim chłopcu co bardzo chciał wiedzieć jak rozwiązać zagadkę z mostami w Królewcu.
Znajdziecie je tutaj.

Muffinki pod choinkę! (2)

6014_2
Tydzień temu pisałem, że opowiadania ,,Jak długo żyją Muffinki?” trafiły do zapowiedzi wydawniczych WUW. A dzisiaj jest mi niezmiernie miło poinformować, że pierwsza partia książek już jest w księgarniach (np. tutaj księgarnia PWN, inne księgarnie).

Świetna okazja by odkryć wersję elektroniczną drugiego opowiadania, tytułowego ,,Jak długo żyją Muffinki?”

Można z niego wyczytać np. jak przeliczać psie lata na ludzkie lata. Beta dowie się dlaczego duże psy starzeją się szybciej.

screen-shot-2016-11-25-at-08-29-05

Jest też o innych zwierzętach, np. Bit dowiaduje się, które z udomowionych zwierząt może przeżyć swojego właściciela.

screen-shot-2016-11-25-at-08-29-14

Ilustracji jest znacznie więcej, zarówno tych w formie wykresów jak i tych bardziej klasycznych.

screen-shot-2016-11-25-at-08-25-25

Opowiadanie w pliku pdf można znaleźć tej na stronie. Lub zamówić wersję papierową.

Muffinki pod choinkę!

6014_2
Trochę to trwało, ale wreszcie ,,Jak długo żyją Muffinki?” trafia do szerokiej dystrybucji. Dzięki Wydawnictwu Uniwersytetu Warszawskiego.

Jako zapowiedź jest już na tej stronie. W hurtowniach powinna być w przyszłym tygodniu. Jak tylko będzie dostępna u dużych sprzedawców, napiszę o tym na blogu.

Pierwsze opowiadanie (z trzech) przeczytać można w postaci elektronicznej tutaj.
Ale żaden ekran nie odda faktury papieru Munken White (i okładka i wnętrze) oraz offsetowego druku.

Te opowiadania są skierowane głównie do dzieci z podstawówki.

Jak szybko urosnę? Czyli co ma wspólnego Singapur i BetaBit


Ze strony projektu BetaBit można pobrać plik pdf z opowiadaniem ,,Jak szybko urosnę?”. Pierwszym opowiadaniem ze zbioru ,,Jak długo żyją Muffinki?”. Niedługo pojawią się wersje elektroniczne kolejnych opowiadań.
Przez stronę projektu można też zakupić papierową wersję opowiadań lub komiksów.


Tematem przewodnim pierwszego opowiadania jest pytanie: kiedy będę wystarczająco wysoki/wysoka aby móc przejechać się kolejką górską? Szybkie kolejki mają ograniczenie na minimalny wzrost i czasem nawet stanie na palcach nie pomaga. A ten temat to świetna wymówka by porozmawiać o rozkładach wzrostu różnych dzieci w tym samym wieku.

Ale co wspólnego ma to opowiadanie z Singapurem?

Jakiś czas temu znajoma z Centrum Nauki Kopernik przywiozła mi z singapurskiego Art Science Museum książeczkę do pracy z dziećmi pod tytułem ,,Big Band Data”.
A co jest w środku? Ćwiczenia praktyczne na pracę z danymi, wizualizację, planowanie procesu analizy danych od ich zebrania po modelowanie.

O tak! Umiejętność korzystania z danych jest w rozwiniętych gospodarkach równie potrzebna jak umiejętność pisania i czytania. Trzeba więc pokazywać od młodych lat co i jak można z danymi zrobić.

Czasem spotykam się z głosami marud, że to pieśń przyszłości i trzeba poczekać jeszcze z 50 lat. Ale właśnie przykład z Singapuru pokazuje, że nie ma na co czekać.
Dzieci są ciekawe świata a ten można im pokazać przez pryzmat liczb.
Ale jeżeli można w Singapurze to można też w Polsce!

Więcej o projekcie BetaBit i dostępnych w nim materiałach można przeczytać na stronie http://betabit.wiki/.

BetaBit#3: nowa mini gra dla przyjaciół funkcji lm()

Wakacje w pełni. Dla tych, którzy chcieliby rozerwać się przy konsoli RStudio, mamy nową mini-grę z serii BetaBit. Gra nazywa się regression() i może być sporym wyzwaniem, o ile nie jest się bliskim przyjacielem funkcji lm().

Aby zagrać, należy zainstalować i włączyć wersję 1.3 pakietu BetaBit. Np. poleceniami

install.packages("BetaBit")
library("BetaBit")

Grę opracował Tomasz Żółtak. Podczas gry, w ramach wakacyjnego stażu, Beta i Bit pomagają profesorowi Pearsonowi w analizie pewnych danych edukacyjnych. Po rozwiązaniu wszystkich zadań prof. Pearson uraczy nas sentencją, która jest rozwiązaniem gry.

Przyjemnej rozrywki!

Osobom, które przyślą do końca sierpnia ww. sentencję wraz z rozwiązaniami zadań, prześlę kubek Bety (pierwsze 5 poprawnych zgłoszeń) lub opowiadania BetaBit (pozostałe rozwiązania).

Bez względu na to czy uda się czy nie rozwiązać wszystkie etapy, będę zobowiązany za wnioski, pomysły i komentarze dotyczące tej lub pozostałych gier z serii.

Rozwiązania i komentarze można wysyłać na przemyslaw.biecek na serwerze gmail.com.

Beta i Bit dla najmłodszych


Czas na trzecią zagadkę z serii Beta i Bit. Tym razem jest ona skierowana do najmłodszych, powiedzmy dzieci w wieku 7-14.

Doświadczenia z warsztatów prowadzonych w ramach Uniwersytetu Dzieci przekuliśmy na 8-stronicowy komiks, w którym Beta i Bit opowiadają jak ważyć linijką czy to psa czy T-Rexa.

Polskojęzyczna wersja komiksu jest dostępna na stronie http://betabit.wiki/story/JakZwazycPsa/, angielsko języczna jest na stronie http://betabit.wiki/story/HeavyDog/.

A więc jakie jest zadanie?

Trzeba na podstawie danych ze strony 6.-7. komiksu oszacować masę T-Rexa. Instrukcja jak to robić znajduje się na stronach 4.-5.

Zdjęcie uzupełnionej strony 7. (można ją wydrukować nawet na czarnobiałej drukarce) wraz z oszacowaniem masy T-Rexa należy wysłać do 4 lipca na adres przemyslaw.biecek na serwerze gmail.com.

Osoby, które prześlą poprawne rozwiązanie otrzymają egzemplarz opowiadań ,,Jak długo żyją Muffinki?” (oferta ważna do wyczerpania zasobów). A osoby, które rozwiążą wszystkie trzy zagadki (frequon+Gra Terenowa+Ile waży T-Rex) otrzymają kubek Bety.

Czy macie w rodzinie dziecko w stosownym wieku?
Wydrukujcie komiks, rozwiążcie go z dzieciakiem i sprawcie mu zbiór opowiadań nawiązujących do statystyki na wakacje.

Screen Shot 2016-06-18 at 19.22.50

Line of best fit by eye

Screen Shot 2016-05-05 at 12.57.38
W ramach projektu Beta i Bit przygotowaliśmy zadanie na ważenie T-Rexa na podstawie pomiarów samych kości. Zadanie przygotowane dla klas 3-4 podstawówek, choć może być interesujące też dla starszych dzieci (będziemy testować). Więcej o tym zadaniu napiszę po 1 czerwca, wtedy startujemy szerzej z projektem B&B. Ale w skrócie zadanie polega na tym, że mając linijkę i pomiary innych zwierząt, można znaleźć całkiem dobre oszacowanie masy T-Rexa. Nie potrzebne do niego są ani wzory na regresję liniową ani nawet kalkulator. Można więc zacząć od budowania intuicji a później pokazać jak tę krzywą znaleźć w sposób optymalny.

Okazuje się, że taka intuicyjna metoda ma nawet swoją nazwę ,,Line of best fit by eye” lub ,,Informal line of best fit”.

W niektórych szkołach przedstawia się ją na etapie grade 8th (odpowiednik drugiej klasy gimnazjum w Polsce). Na khan academy lub youtube można znaleźć kilka przykładów (np. tutaj https://www.youtube.com/watch?v=9nE7j3ZZC_Q, ale jest takich materiałów więcej).

Można nawet znaleźć badania prowadzone na nauczycielach, weryfikujące ich gotowość do omawiania zależności w danych (np. ciekawy artykuł tutaj).

Na świecie więc takie zadania się praktykuje. Kto wie, może materiały z zagadkami Beta Bit trafią do szerszego użycia w polskich szkołach?