Lektura zadań z tegorocznej matury z wiedzy o społeczeństwie wprawiła mnie w spore zakłopotanie.
Nie spodziewałem się, że najtrudniejszymi dla mnie pytaniami okażą się te, które wymagają odczytywania danych z wykresów.
Przyjrzyjmy się dwóm zadaniom z matury.
Zgadywać można, że na wykresie przedstawiono średnią z odpowiedzi respondentów, respondenci mogli odpowiadać w skali 0-10 o której mowa pod wykresem. Ta skala nie wygląda na skale przedziałową, więc już to jest niepoprawne, ale to na tyle częsty błąd, że można wybaczyć.
Czy punktem neutralnym na tej skali jest 0? Raczej nie. Wartości nie są w skali ilorazowej, wartość 5 nie oznacza że badania zgadzają się dwa razy mniej niż gdyby odpowiadali 10.
W arkuszu z przykładowymi odpowiedziami z serwisu edulandia czytamy przykładową odpowiedź:
Większość respondentów zgadza się ze stwierdzeniem, że nasz kraj powinien być rządzony zgodnie z wolą społeczeństwa, natomiast niecała połowa respondentów uważa, że kraj rządzony jest zgodnie z wolą społeczeństwa.
Taka odpowiedź sugeruje, że na wykresie przedstawiono frakcje osób zgadzających się z danym twierdzeniem. Ale jeżeli tak jest to skąd ta skala 0 (nie zgadzam się) – 10 (zgadzam się)?
Nawet gdyby pierwszą część potraktować jako zagadkę logiczną (aby średnia była równa 8 to ponad połowa głosów musi być powyżej 5 a mniej niż połowa poniżej 5), to druga część nie gra. Hipotetyczny rozkład głosów mógłby być: 6, 6, 6 (trzy głosy zgadzające się) 0.4 (jeden głos bardzo się niezgadzający), średnia wynosi 4.6 a mimo to trzy czwarte z ankietowanych zgadzało się.
To jednak nie jest prawidłowa odpowiedź! Zgodnie z odpowiedzią z CKE w modelu prawidłowej odpowiedzi jest zapis
,,Postulowany wpływ społeczeństwa na rządy jest znacznie większy niż ocena realnego wpływu. W pierwszym przypadku średnia ocen z badania respondentów (w skali 0–10) wynosi 8, w drugim – 4,6 ”.
Ale i ta odpowiedź budzi wątpliwości. Od jakiej różnicy średnich uzasadnione jest użycie zwrotu 'znacznie większy’? I właściwie co to zadanie ocenia? Czy umiejętność odgadywania, że na wykresie przedstawiona jest średnia? Gdzie w modelowej odpowiedzi jest to ,,wykorzystanie danych liczbowych”?
Wartości w skali Likerta można pokazać lepiej niż na trzech wykresach paskowych, ale przymknijmy na to oko, to też popularny błąd.
Zgodnie z serwisem edulandia odpowiedź A jest poprawna a C niepoprawna.
Ale w matematyce wzrost o 34% to coś innego niż wzrost o 34 punkty procentowe.
Więc co do zadania A, odsetek wzrósł z 7% do 41% czyli o 586% lub o 37 punkty procentowe.
Więc zgodnie z komentarze CKE odpowiedź A jest niepoprawna a odpowiedź C poprawna.
Zadanie jak widać bada umiejętność odróżniania punktów procentowych od procentów.
Ale moje pytanie brzmi: po co jest ten wykres? Gdyby usunąć wykres a zostawić te sześć liczb nic by się nie zmieniło. A przecież miało być ,,na podstawie wykresu…”
„Uwielbiam” te zadania (abstrahując od poziomu, który nie porywa). Jakkolwiek, może warto zgłosić do CKE? Zawsze to potencjalne 5 punktów dla maturzystów;)
Ok, wysyłam na ckesekr@cke.edu.pl, zobaczymy czy będzie odpowiedź.
Jest już odpowiedź z CKE.
W skrócie sprowadza się do tego, że przykładowe odpowiedzi z serwisu edulandia są błędne.
Mam nadzieję, że maturzystom pójdzie lepiej niż ekspertom z tego portalu i że nie mieli wątpliwości, które mnie nawiedzały.
,,Pańska informacja o błędach w arkuszu z wiedzy o społeczeństwie na poziomie podstawowym wynika z tego, że przyjął Pan odpowiedzi zamieszczone w różnych serwisach internetowych za odpowiedzi podane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Nie są to odpowiedzi, z którymi osoby z systemu egzaminacyjnego mają coś wspólnego. Zapewniam, że nie tylko do tych zadań zostały zamieszczone błędne odpowiedzi w różnych serwisach internetowych.
W przygotowanym przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i okręgowe komisje egzaminacyjne modelu odpowiedzi do zadani 6. widnieje zapis: Postulowany wpływ społeczeństwa na rządy jest znacznie większy niż ocena realnego wpływu. W pierwszym przypadku średnia ocen z badania respondentów (w skali 0– 10) wynosi 8, w drugim – 4,6 . Zdajemy sobie sprawę, że podany materiał graficzny nie uprawnia do stwierdzeń o większości czy jej braku, a jest średnią z odpowiedzi respondentów. W przygotowanym przez CKE i okręgowe komisje egzaminacyjne modelu odpowiedzi do zadania 3. widnieje poprawny zapis: A. fałsz, B. fałsz, C. prawda. Jesteśmy w pełni świadomi różnicy między procentem a punktem procentowym i to też m.in. sprawdza wymienione zadanie.
Ubolewamy nad tym, że osoby rozwiązujące arkusze maturalne dla różnych serwisów internetowych nie mają wystarczających kompetencji, aby to czynić. Nie mamy jednak na to wpływu.”
Moim zdaniem warto również rzucić okiem na zadanie 23 w teście gimnazjalnym z historii z tego roku:
http://imgur.com/isTS0Xb
GUS mierzy inflację raz w miesiącu, a wykres sugeruje, że mierzona ona jest ciągle. W zależności od tego jaką interpretację się przyjmie, obie odpowiedzi na pytanie 2. są prawidłowe.
Z pytaniem 1. mam również kłopot – nie wiadomo jak liczona jest inflacja, nie wiadomo jak agreguje się inflację.
Rzeczywiście, nie wiem dlaczego te dwie pierwsze odpowiedzi miałyby być fałszywe.
Z wykresu wynika, że w lipcu (dokładniej od początku lipca do końca miesiąca) inflacja była cały czas taka sama.
Natomiast w sierpniu inflacja między początkiem a końcem miesiąca urosła.
Szczerze powiedziawszy przydal by sie update tego postu. Bo wyzywa sie na egzaminie, a powinien na kiepskich serwisach pseudoedukscyjnych.
@lukasz,
jest i update.
Ale o ile odpowiedź CKE potwierdza, że odpowiedzi edulandii są złe, wcale nie sprawia, że pytania maturalne są teraz ok.
W pierwszym przypadku do pokazania średnich z wartości w skali porządkowej użyto wykresów paskowych. To już jest błąd, bo sugeruje że proporcja długości tych słupków cokolwiek znaczy. Oczywiście to błąd CBOS ale na maturę można było wybrać poprawny wykres, skoro na jego podstawie ma być przeprowadzone wnioskowanie.
Wciąż nie jest jasne co oznacza polecenie 'wykorzystaj dane liczbowe’. Czy sprowadza się do stwierdzenia, że ,,jest znacznie więcej”?
Jeżeli zadanie 3 bada znajomość pojęć % i punkt procentowy, to w treści można było sobie darować to ,,na podstawie wykresu”, bo wykres do niczego nie jest potrzebny.
Rozumiem, że to matura z WOS a nie z umiejętności tworzenia i czytania wykresów statystycznych. Ale po co te wykresy umieszczono skoro nic one nie dają?
Bardzo mnie interesuje, jak to jest realizowane w programie szkolnym. Bo w programie statystyki nie ma mowy o skalach danych. Nie znam programu WOŚ, ale obawiam się, że tam analiza danych nie jest na najwyższym poziomie, jeśli w ogóle występuje. Tłumaczenie CKE ” Postulowany wpływ społeczeństwa na rządy jest znacznie większy niż ocena realnego wpływu.” pachnie nowomową politologiczną a nie rzetelną analizą danych.