Czy polscy nauczyciele się lenią? Czyli kilka wykresów na bazie raportu OECD ,,Education at a Glance 2012”

W poprzednim tygodniu w naszej lokalnej prasie rozgorzała ciekawa dyskusja na temat tego, czy polscy nauczyciele się lenią. Zaczęło się od artykułu ’Pracowity jak nauczyciel’ Artura Grabka, w którym autor przekonywał, że polscy nauczyciele mają znacznie mniej godzin pracy niż koledzy po fachu z zachodu, wschodu, północy i południa (inaczej mówiąc napisał, że polscy nauczyciele pracują najmniej). Na ten artykuł odpowiedział Piotr Pacewicz w artykule ’Nauczyciele się nie lenią!’ uspokajając czytelników, że ta informacja nie jest prawdziwa (dziwne rzeczy niektórych uspokajają). W prasie pojawił się też komentarz Sławomira Broniarza, który stwierdził ’Udowodnimy, że nauczyciel się nie leni’. Pan Artur Grabek zdążył już skomentować te komentarze w artykule ’Ile pracuje nauczyciel’ oraz napisać o pensjach nauczycieli w artykule ’Nauczyciele na dorobku?’. Dyskusja przeniosła się do blogosfery i w różnych miejscach pojawiają się krytyczne komentarze (raz krytykujące nauczycieli, raz krytykujące tych co krytykują nauczycieli). W dyskusji podnoszone są różne wątki, a to że dane nie dobre, a to że pensje niskie itp.

Czy prawda jest po środku czy też daleko od opinii każdego z tych panów?

Tylu emocji dostarczył raport OECD ’Education at a Glance 2012′, bardzo obszerny, technicznie świetnie przygotowany, wypełniony liczbami. Do każdej tabeli i każdego wykresu w tym raporcie umieszczono link kierujący do pliku z danymi, które można pobrać. Mamy więc dostęp do danych z raportu, przyjrzyjmy się im. Ponieważ wykresy z raportu OECD nie podobają mi się (wyglądają jak by były robione w Excelu), więc zrobiłem własne opierając się na danych z raportu. Poniższe wykresy z przyczyn technicznych są małe, ale po kliknięciu na wybrany pojawi się wektorowa, większa wersja wykresu.

Aby uprościć sytuację ograniczę się do danych dotyczących nauczycieli w szkołach podstawowych i kilku zmiennych:
liczba godzin spędzonych na uczeniu przez nauczyciela, całkowita liczba godzin pracy nauczyciela, wydatki na edukację jako procent PKB, średnie zarobki nauczycieli z 15 letnim stażem, proporcje średnich zarobków nauczycieli z 15 letnim stażem do średnich zarobków specjalistów w danym kraju (jaką cześć pensji specjalistów zatrudnionych na pełen etat stanowi pensja nauczycieli).

Nie dla wszystkich krajów dostępne były wszystkie informacje, dlatego czasem jakiś kraj jest na jednym wykresie, a nie ma go na innym.

Roczna liczba godzin pracy a pensja nauczyciela z 15 letnim stażem (unormowana przez średnie zarobki specjalisty w danym kraju).
W większości krajów nauczyciele zarabiają mniej niż specjaliści, w Polsce proporcja zarobków nauczyciel / specjalista nie dostaje od średniej z innych krajów (77%). Jeżeli chodzi o liczbę godzin uczenia netto to polscy nauczyciele mają rocznie najmniej godzin z wymienionych krajów, jeżeli doliczyć dodatkowe godziny regulaminowo przepracowane przez nauczyciela (dyżury, szkolenia, itp) to znaleźć można kraje w których nauczyciele mają mniej godzin obowiązków, ale takich krajów jest niewiele.

Dodajmy jeszcze, że dziennikarzy kusi często porównywanie średnich pensji nauczycieli ze średnią krajową, co nie jest dobrym pomysłem ponieważ od nauczycieli wymaga się pewnego wykształcenia. Rozsądne jest więc porównywanie pensji doświadczonego nauczyciela z pensją doświadczonego specjalisty.

Roczna liczba godzin pracy a średnia liczba uczniów w klasie (szkoły podstawowe).

Zgodnie z raportem OECD w Polsce w szkołach podstawowych średnia liczebność klasy to 18,9 osób. Na tle innych krajów mamy więc średnio niewielkie klasy. Oczywiście to średnia i często słychać głosy nauczycieli o przepełnionych 30 osobowych klasach, ale jeżeli średnia to 18,9 a jest dużo klas w których uczy się po 30 uczniów to znaczy, że musi być też dużo klas bardzo mało licznych.

Roczna liczba godzin pracy a średnia pensja nauczyciela z 15-letnim stażem w USD.

Jeżeli spojrzeć na dochody nauczycieli przeliczone na dolary to są one niższe niż w większości innych krajów.

Roczna liczba godzin pracy a wydatki na edukację jako % PKB.

Co ciekawe patrząc na prawy wykres, można dojść do wniosku, że w krajach w których znaczny % PKB przeznacza się na edukacje, nauczyciele pracują więcej godzin. Ale idąc do wyższych płac przy większej ilości pracy od podnoszenia czego zacząć?

Najbardziej żałuję, że w raporcie OECD nie znalazłem porównań jakości uczenia. Może taki współczynnik nie istnieje? A może do tego celu wykorzystać trzeba badanie PISA?