Ok, dzisiaj będzie ponownie o raporcie opracowanym w ramach programu Sprawne Państwo prowadzonego przez Ernst & Young. Odnosniki do raportu podalismy wczoraj. Dziś chciałbym przyjrzeć się wspólnie dwóm wykresom porównującym produktywność naukową w Polsce i w innych krajach.
Zacznę od jednego z moich ulubionych cytatów Steva Jobsa. Cytat dotyczy innowacyjności a innowacyjność kadry to moim zdaniem lepszy współczynnik oceny jakości uczelni niż produktywność liczona liczbą publikacji na nauczyciela akademickiego.
Innovation has nothing to do with how many R&D dollars you have. … It’s not about money. It’s about the people you have, how you’re led, and how much you get it.
Cytat ten nasunął mi się na myśl gdy zobaczyłem rysunek 11 w wspomnianym raporcie.
Dlaczego? Na tym wykresie (co za dobór państw do porównania?) Polska charakteryzuje się naniższymi rocznymi przychodami na pracownika. Na stronie 67 wspomnianego raportu napisano niebacznie ,,Wyniki estymacji ekonometrycznej wskazują w przypadku polskich uczelni wzrost finansowania na pracownika o 1% może być powiązany ze wzrostem efektywności badawczej aż o 4%”. Więc zwiększenie finansowania o 100% (co łatwo uzyskać zwalniając połowe pracowników) spowoduje wzrost efektywności o 400% (a tym samym przeskoczymy Finlandię i Niemcy, najbardziej zaawansowane technologiczie gospodarki w Europie).
Nie chciałbym tu romantycznie wieścić, że gdyby tylko Polska nauka była lepiej finansowana to stalibyśmy się liderem w Europie. Bo to nieprawda. Wcale nie chodzi tylko o ilość pieniędzy wpompowywanych (czy też w przypadku Polski, przesiąkających) w naukę. Chodzi o to czy naukowcy potrafią tę naukę uprawiać, czy potrafią współpracować, publikować, zarządzać zespołem itp. Moim zdaniem brak tych umiejętności to jeszcze większa bolączka niż problemy finansowe. Przygotowuję w wolnych chwilach esej ,,Fabryka i Świątynia”, szerzej tam ten temat rozwinę.
Ale na razie chciałbym porzestać na zakwestionowaniu sensowności dodawania linii trendu liniowego na powyższym wykresie.
Rozumiem, że gdy ma się młotek wszystko wygląda jak gwóźdź. Ale nawet w Excelu można dopasowywac inną krzywę trendu!
Model w którym średnia liczba publikacji zależy liniowo od rocznych przychodów na pracownika jest wysoce wątpliwy. Sama Polska na tym wykresie wygląda bardziej jak wartość odstająca, niż jak przypadek potwierdzający liniowość.
Drugi wykres w którym autorki wsadziły linie trendu liniowego jest na stronie 70 (wykres 14). Jest całkiem dobrą ilustracją paradoksu Simpsona.
Ta pseudoliniowość, która jest zaznaczona linią regresji wyliczona jest na bazie pięciu widocznych gołym okiem podpopulacji (nisko-publikujące uczelnie w UK, wysoko publikujące uczelnie w UK, uczelnie w Finlandii, Polsce i Szwajcarii, każde z nich tworząca osobne skupisko punktów na wykresie).
Co więcej w żadnej z tych podpopulacji trend nie jest podobny do wyrysowanego trendu liniowego. W Szwajcarii żaden trend liniowy nie jest widoczny, w dobrze publikujących uczelniach z UK krzywa trendu jest znacznie ostrzejsza, w słabo publikujaych uczelniach z UK jest znacznie słabsza.
Jedyny wniosek jest taki, że nie ma żadnego sensu liczyć pseudo trendu agregując uczelnie z czeterech państw razem.
Nie szukajmy liniowości na siłę tam gdzie ich nie ma a tym bardziej nie twórzmy wykresów, które sugerują tą zależność.