Autor: pcybowska

Reaktywujemy kolumnę kulturalną, prowadzoną przez Paulę C.

 

Stowarzyszenie ASK pyta: „Co z tą kulturą 50+?”

 

Tematyką aktywności osób w wieku 50+ zajęło się Raciborskie Stowarzyszenie ASK w ramach projektu: “Co z tą kulturą 50+ (…)”. Badanie to pokazuje Polaków po pięćdziesiątym roku życia jako osoby ambitne, korzystające z oferowanych im możliwości i chcące podnosić jakość swojego życia, a także częściej i chętniej angażujące się społecznie.

Pierwsza część raportu stworzonego przez ASK miała charakter diagnostyczny, na jej podstawie wyłoniono dziesięć typów aktywności, które angażują osoby po 50 r. ż, drugą część stanowią wnioski z badań pogłębionych (realizowanych za pomocą wywiadów standaryzowanych oraz indywidualnych wywiadów pogłębionych).

 

Do omówionych szeroko w raporcie typów aktywności należą:

1. Chóry, orkiestry, zespoły muzyczne
2. Spotkania z artystami
3. Zajęcia grup teatralnych i kabaretowych
4. Wolontariat
5. Wycieczki krajoznawcze
6. Wykłady kulturalne
7. Koła gospodyń wiejskich
8. Zespoły ludowe
9. Wyjazdy kulturalne
10. Zajęcia rękodzielnicze

 

Z badania wynika, iż uczestnicy zajęć pozytywnie oceniają przygotowaną dla nich ofertę działań kulturalnych i społecznych, uważają, że zajęcia są dobrze przygotowane, prowadzone przez kompetentne osoby, a sama oferta działań jest szeroka i dobrze zorganizowana. Wśród badanych to kobiety stanowią głównych odbiorców oferowanych form aktywności. Według autorów raportu niewątpliwy wpływ ma na to czynnik demograficzny, ale i ogólne większe zainteresowanie kobiet działalnością non profit. W podziale na grupy wiekowe widocznym jest, że najwyższy stopień zaangażowania przejawiają osoby w wieku 60-70 lat, dzieje się tak głównie dlatego, że osoby młodsze zazwyczaj wciąż są aktywne zawodowo, a osobom powyżej 70 roku życia często stan zdrowia nie pozwala na aktywne korzystanie z zajęć. Nie zaskakuje również informacja, że sposób aktywności różni się w zależności od miejsca zamieszkania. Mieszkańcy miast częściej uczestniczą w zajęciach oferowanych przez Uniwersytety Trzeciego Wieku oraz działają w ramach wolontariatu, natomiast osoby zamieszkujące wieś chętniej decydują się na udział w zespołach ludowych bądź kołach gospodyń wiejskich.

Spośród wybranych sposobów aktywizacji osób 50+ na szczególną uwagę zasługuje aktywność związana z wyjazdami. W badaniu wydzielono wycieczki krajoznawcze oraz wyjazdy kulturalne. Wycieczki krajoznawcze należą do jednych z najpopularniejszych form spędzania wolnego czasu przez badane osoby. Wycieczki te organizowane są przez rożne instytucje: domy kultury, uniwersytety trzeciego wieku czy kluby seniorów. Oferta wyjazdów jest szeroka i dopasowana do możliwości uczestników, obejmuje zarówno krótsze, bliższe wyjazdy, jak i wycieczki zagraniczne. Przeróżny jest także ich zakres cenowy – od droższych wyjazdów, jak i takich, na które stać także mniej zamożnych emerytów. Wśród uczestników wyjazdów przeważają osoby młodsze (najbardziej licznie reprezentowana jest grupa osób w wieku 61-65 lat). Tak jak w przypadku większości z oferowanych form aktywności, wycieczki dają badanym możliwość rozwijania swoich pasji i zainteresowań, służą także nabywaniu nowej wiedzy i umiejętności. Aktywność ta ma także znaczenie towarzyskie, choć autorzy podkreślają, że dla badanych wycieczki stanowią przede wszystkim walor edukacyjny. Jak już wspomniano, zainteresowaniem cieszą się także wyjazdy o charakterze kulturalnym, według badaczy nie tylko pozwalają na kontakt z dobrami kultury czy umożliwiają obcowanie ze sztuką, ale także stwarzają okazję do aktywizacji i integracji społecznej. Wyjazdy te mogą mieć różny charakter, od wyjazdów do teatrów czy opery, po wyjazdy do okolicznych wsi np. na biesiady. Wyjazdy kulturalne mogą też służyć promowaniu własnej działalności czy lokalnych wyrobów.

Eksperci, z którymi przeprowadzano wywiady wskazywali na pewne trudności dotyczące włączania osób 50+ w wolontariat. Zauważają , że ważnym jest aby propozycja inicjatyw wolontariackich była dla osób 50+  interesująca i atrakcyjna, a  przyczyn niechęci seniorów do działalności tego typu upatrują w braku doświadczeń badanych związanych z tą aktywnością, a także brak wiedzy czym jest sam wolontariat. Mimo tego, oferta wolontariatu w badanych miejscowościach jest dosyć szeroka. W przypadku działań wolontariackich wyraźnie widać, że wielkość miejsca zamieszkania wpływa na częstotliwość angażowania się w wolontariat, co wynika zapewne z ilości inicjatyw opartych na działach wolontariackich, jakie są podejmowane w większych miejscowościach. Motywem podejmowania tego typu aktywności jest przede wszystkim chęć pomagania innym i związana z tym samorealizacja.

Kolejnym wyróżnionym sposobem zaspokajania potrzeb kulturalnych osób powyżej 50 r. ż są spotkania z artystami. Spotkania takie odbywają się zazwyczaj dzięki trwałej współpracy z instytucjami kultury bądź w ramach Uniwersytetów Trzeciego Wieku. W przypadku tej aktywności (jak i większości objętych badaniem)  kobiety stanowią głównych odbiorów. Pod względem zamieszkania zdecydowanie przeważają mieszkańcy dużych miast (powyżej 100 tysięcy mieszkańców). Wynika to z faktu, że właśnie w dużych miastach oferta działań tego typu jest najszersza. Badanie wykazało dość dużą regularność uczęszczania na takie spotkania, spora część osób zadeklarowała, że uczestniczy w większości bądź nawet wszystkich organizowanych spotkaniach. Badani traktują możliwość udziału w spotkaniach z artystami jako możliwość rozwijania swoich pasji i zainteresowań oraz deklaruję,  że dzięki temu mogą nabywać nową wiedzę oraz umiejętności.

Ciekawą formę aktywności stanowią również grupy teatralne i kabaretowe, działanie te wymagają od uczestników przede wszystkim odwagi, która umożliwi występy przed szerszą publicznością, ale także systematyczności. Zajęcia odbywają się na ogół raz lub dwa razy w tygodniu i trwają od dwóch do czterech godzin. Wśród badanych uczestniczących w tej aktywności dominują osoby ze średnim wykształceniem, nie było natomiast osób, które ukończyły edukację już na poziomie podstawowym. Autorzy raportu wysuwają wniosek, zgodnie z którym osoby lepiej wykształcone chetniej angażują się w tego typu zajęcia. Być może dlatego, że mają mniejsze opory przed występowaniem na scenie. Wśród uczestników występuje niewielki odsetek osób aktywnych zawodowo – wiąże się to z faktem, iż aktywność teatralna bądź kabaretowa wiąże się z koniecznością poświęcania jej sporej ilości czasu. Sami badani deklarują, że uczestniczą w zajęciach z dużą regularnością, zdecydowana większość stwierdziła, że bierze udział we wszystkich zajęciach. Regularność jest zazwyczaj wymogiem koniecznym aby móc wystąpić w spektaklu, co z pewnością stanowi dodatkową motywację do systematycznego uczestnictwa w zajęciach.

Ciekawą rolę pełnią także wykłady kulturalne, które przede wszystkim dostarczają  uczestnikom wiedzy oraz poszerzają horyzonty myślowe, ale stają się także okazją do spotkania z innymi, co wpływa na poszerzenie kręgów towarzyskich. Tematyka wykładów dotyczy kwestii związanych z życiem codziennym : zdrowia, prawa czy ekonomii, bądź ma charakter bardziej ogólny – związany z polityką, życiem społecznym lub kulturą i sztuką. Aktywność ta, tak jak i większość badanych aktywności, jest silnie sfeminizowana. Wśród uczestników jest też wiele osób z wykształceniem wyższym oraz średnim,  co wynika ze specyfiki zainteresowań osób lepiej wykształconych i poziomu ich kompetencji kulturowych. Udział w wykładach to dla uczestników przede wszystkim okazja do zdobycia nowej wiedzy i umiejętności, a także możliwość rozwoju. Autorzy raportu podkreślają, że udział w wykładach kulturalnych przyczynia się do realizacji zróżnicowanych potrzeb, wśród których na pierwszy plan wysuwają się potrzeby społeczne.

 

Wnioski te sformułowano na podstawie drugiego etapu badania „Diagnoza inicjatyw kulturalnych angażujących osoby powyżej 50 roku życia”. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od połowy lipca do listopada 2013 roku na terenie województwa śląskiego. Zrealizowane zostało przez Raciborskie Stowarzyszenie Kulturalne ASK, 

 

Zachęcam do zapoznania się pełną treścią raportu i szczegółowym opisem wszystkich wyróżnionych aktywności: Raport „Diagnoza inicjatyw kulturalnych (…)”

 

PC