Uczyć się na cudzych błedach

Dostałem kilka dni temu list od Pawła K. w którym znalazło się kilka konstruktywnie krytycznych komentarzy dotyczących raportu Diagnoza Społeczna 2011. List ten zaczynał się od stwierdzenia, że warto udostępniać przykłady różnych ,,wpadek”, ponieważ studiując błędy można uczyć się szybciej, łatwiej też ogląda się cudze błędy niż własne. Ok, zobaczymy.

Przedstawię poniżej wybrane z komentarzy Pawła wraz z kilkoma słowami od siebie. Temat cytowanego raportu dotyczy wykorzystania komputera i internetu, a więc jest bardzo ciekawy.

W raporcie jest kilka problemów ze spójnością wyników prezentowanych na wykresach lub w tekście. Np. z poniższych dwóch wykresów można odczytać jaki % gospodarstw było w roki 2011 wyposażone w komputer.

Tyle, że w pierwszym przypadku odczytamy, że wyposażonych w komputer jest 66% osób a w drugim 58,6% (posiada i korzysta) +17,2% (posiada i nie korzysta)=75,8%. Spora różnica, prawie 10%. Znając strukturę danych raportu można odgadnąć skąd ta różnica się bierze ale osoba nieznająca struktury może być takimi różnicami zaskoczona (w badaniu są dwie osobne ankiety dla gospodarstwa i dla osób, procenty liczone na jednej nie muszą się zgadzać z procentami na drugiej, w tym przypadku jak widać gospodarstwa w których jest komputer są średnio liczniejsze) .

Pan Paweł zauważył też kilka cyfrówek (literówek występujących w liczbach), w opisie rysunku 7.1.1 jest rok 2009 zamiast 2011 a powyżej wykresu w tekście pojawia się informacja o dostępności internetu dla 61,1% zamiast 51.1%.

Interesującym problemem jest tempo ,,nasycania się” gospodarstw domowych komputerami. W raporcie jest napisane, że skomputeryzowanych gospodarstw przybywa, ale w coraz mniejszym tempie. Zobaczmy, pobawmy się liczbami. Pomiędzy latami 2007  – 2009 – 2011 skomputeryzowanych gospodarstw było 53,8%; 60,2%; 66% odpowiednio. Gdyby policzyć różnicę pomiędzy tymi wartościami to okaże się że z roku 2007 na 2009 ,,przybyło” 6,4 p.p. a z roku 2009 na 2011 ,,przybyło” 5.8 p.p. czyli mniej. Ale zobaczmy ile z gospodarstw, które nie miały komputera nabyło komputer, czyli policzymy ilorazy zamiast różnic. (Dla uproszczenia opisu zakładam, że gospodarstwa nie pozbywają się komputerów). Z roku 2007 na 2009 około 13,9% gospodarstw niemających komputera skomputeryzowało się, z roku 2009 do roku 2011 około 16,8% gospodarstw niemających komputera skomputeryzowało się. Patrząc więc na ilorazy można powiedzieć, że tempo komputeryzacji się zwiększa. Czy tempo to różnice czy ilorazy to rzecz do dyskusji, ale ciekawe jest to, że nawet na tempo wzrostu trzech liczb można spojrzeć na przynajmniej dwa sposoby.

Spójrzmy też na rysunek 7.2.3 z tego raportu.

Problem z tym rysunkiem polega na tym, że sugeruje iż więcej 20-letnich polaków korzysta z internetu niż ma do niego dostęp. To trochę zaskakujące! To interesujące zjawisko nie zostało niestety wyjaśnione w tekście, być może chodzi wyłącznie o dostęp do Internetu w domu, ale to tylko domysł.

Swoją drogą, warto  zwrócić uwagę na pionowe linie pokazujące odległość pomiędzy niebieską a czarną krzywą. Dodanie pionowych linii to interesujący zabieg pozwalający na lepsze ocenienie odległości ,,w pionie”. Bez tych linii oko za odległość pomiędzy liniami byłoby skłonne uznawać najmniejszą odległość a nie odległość ,,w pionie”.

Zaskoczeniem dla mnie była obserwacja, że około 75% z 10 latków korzysta z internetu. Sporo. A jeżeli spojrzeć na rysunek 7.4.13 to okaże się, że w domu z internetu korzysta nawet więcej, bo 81% z 10-latków.

Ok, czas na wnioski. Błądzić to ludzka rzecz i nie wypada mi za bardzo się pastwić dzisiaj nad literówkami, bo kilka godzin temu dostałem kolejną listę literówek znalezionych w mojej książce (dzięki Krzysiek! errata uaktualniona!). Z drugiej strony raporty Diagnozy Społecznej, są bardzo interesujące, myślę, że wiele osób z nich korzysta i warto dbać by były możliwie bezbłędne (w przeciwieństwie do raportów typu ,,write-only” na których komentowanie szkoda czasu).

Czego więc możemy się nauczyć na błędach innych? Trzeba stworzyć czytelnikowi raportu kanał komunikacji, którym czytelnik mógłby zgłaszać lub sam wprowadzać drobne poprawki / dodawać komentarze /zgłaszać uwagi. Strona wiki z możliwością komentowania byłaby najlepsza, ale pewnie i adres email na który można wysyłać uwagi wystarczy. Może raport dla kolejnej edycji badania pojawi się w formie bardziej interaktywnej?